Tylko jeśli rodzic zrozumie czym jest wysoka wrażliwość i jak wyjątkowe jest jego dziecko będzie w stanie chronić je przed takimi sądami i pomoże mu w pełni wykorzystywać swoje mocne strony. Wysoko wrażliwe dzieci są bardzo spostrzegawcze, zauważają zdecydowanie więcej szczegółów niż ich rówieśnicy. Są dobrymi obserwatorami. Masz wysoko wrażliwe dziecko? Przeczytaj po czym poznać wysoko wrażliwe dzieci i z czym wiążę się ta niesamowita cecha charakteru. sosrodzice.pl. Dziecko wysoce wrażliwe jako wyzwanie dla edukacji Temat wrażliwości w literaturze psychologicznej opisywany jest na różne sposoby. Psychologia rozwojowa kładzie nacisk na wrażliwość dziecka przede wszystkim jako gotowość lub podatność na określone wpływy, których celem jest rozwinięcie pewnych funkcji lub doskonalenie pewnych Dzieci wysoko wrażliwe potrzebują przyjacielskich relacji i zrozumienia. Postaraj się lepiej poznać swojego ucznia i zapewnij go, że zawsze może na Ciebie liczyć. Dzięki temu łatwiej mu będzie pokonywać trudności i będzie mieć pewność, że Twoje egzekwowanie od niego pewnych zadań czy czynności służy wyłącznie jego dobru. Dziecko wysoko wrażliwe . Wprowadzenie. Opis kursu . Wstęp . MODUŁ 1. 1. Cechy dziecka wysoko wrażliwego . 2. Test – czy Twoje dziecko jest wysoko wrażliwe? Wychowywanie wysoko wrażliwych dzieci to trudne, jak i wzbogacające nas doznanie. Wysoka wrażliwość jest cechą wrodzoną, dlatego ogromnym wyzwaniem takiego rodzicielstwa jest fakt, że wysoko wrażliwe dziecko ma bardzo często wysoko wrażliwego rodzica i każdy z nich potrzebuje o siebie zadbać. Z wysokiej wrażliwości się nie wyrasta! Wszystko co znajome, wszakże wprowadza dziecko w dobry nastrój. A to przecież bardzo ważne. Bywa, że dziecko wysoko wrażliwe łatwo ulega rozproszeniu uwagi (ADD) lub jest diagnozowane w kierunku nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD) lecz w przeciwieństwie do tych dzieci ma świetną pamięć i umie się skoncentrować. Pamiętaj o pewnych czynnikach, które pomagają w nauce lepszego zrozumienia siebie przez dziecko. Ważna jest ścisła współpraca z rodzicami dziecka wysoko wrażliwego; ogromne znaczenie ma wsparcie i zrozumienie dziecka zarówno w szkole jak i w dom. Poniżej proponuję kilka wskazówek do pracy z uczniami wysoko wrażliwymi: Język publikacji. polski. 53, 29 zł. zapłać później z. sprawdź. 61,40 zł z dostawą. Produkt: Wysoko wrażliwe dziecko Elaine Aron. dostawa w poniedziałek do 10 miast. 2 osoby kupiły. Wysoko wrażliwe dzieci stanowią od piętnastu do dwudziestu procent wszystkich dzieci. Urodziły się z bardzo czułym i szybko reagującym układem nerwowym, co niesie za sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje. Takie dzieci cechują się kreatywnością, intuicją, zaskakującą mądrością i… HM2t. Wyobraź sobie, że odbierasz bodźce silniej niż inni. Zachwyca cię muzyka, ale po 15 minutach w klubie czujesz się, jak po całym dniu pracy fizycznej. Widzisz i czujesz więcej, potrafisz rozpoznawać emocje, ale jednocześnie wchłaniasz złe nastroje. Podejmowanie decyzji zajmuje ci znacznie więcej czasu, bo dostrzegasz i analizujesz każdy szczegół. Tak żyją osoby wysoko wrażliwe (WWO). Czym jest ta cecha? To przekleństwo czy dar? O tym rozmawiamy z dr psychologii Moniką Baryłą-Matejczuk z Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie. Barbara Dąbrowska: Gdy odkryłam, że jestem WWO (wysoko wrażliwa osobowość) przepłakałam pół dnia – nie wiem, czy ze smutku, czy z radości. Po raz pierwszy w życiu poczułam, że nie jestem sama, ale też utwierdziłam się w przekonaniu, że jestem “z innej planety” i to już nigdy się nie zmieni. Jakie są najważniejsze cechy WWO? Monika Baryła-Matejczuk: O osobie wysoko wrażliwej mówimy, gdy posiada cechę temperamentu, którą profesjonalnie nazywa się wrażliwością przetwarzania sensorycznego. Cecha ta opisuje międzyludzkie różnice we wrażliwości na środowisko, zarówno pozytywne, jak i negatywne. Wrażliwość przetwarzania sensorycznego jest dziedziczna. Pojęcie wysoko wrażliwej osoby zostało wprowadzone przez dr Elaine Aron (red. autorka książki “Wysoko wrażliwi”) i jest popularnym, bardziej przystępnym określeniem tej cechy. Wysoka wrażliwość bywa kojarzona z nadwrażliwością, skłonnością do zranień czy gwałtownymi reakcjami. W pracy z osobami wysoko wrażliwymi staramy się odczarować tą cechę podkreślając, że kryje się za nią ogromny potencjał. Wysoka wrażliwość na środowisko owszem zwiększa skłonność do silnego przeżywania stresu czy innych trudności, ale też umożliwia mocniejsze dostrzeganie pozytywnych aspektów. Takie osoby czerpią z życia pełnymi garściami, mają większą świadomość, intensywniej reagują, są bardziej empatyczne, uważne i refleksyjne. Osoby wysoko wrażliwe najczęściej opisywane są 4 cechami, akronimem DOES opracowanym przez dr Aron. D, czyli depth of processing – głębokość przetwarzania; O, czyli overstimulation – przestymulowanie, inaczej łatwość ulegania przestymulowaniu; E, czyli emotional reactivity and empathy – emocjonalna reaktywność i empatia; S, czyli sensitive – wyczulenie na subtelności. Znajdź ukojenie i panuj nad stresem wspierając się naturalnymi suplementami diety. Znajdziesz je w przestrzeni zakupowej Zdrowie umysłu Less Stress from Plants 60 kaps. wegański 60,00 zł 90,00 zł Zdrowie umysłu Naturell Ashwagandha, 60 tabletek 18,15 zł Zdrowie umysłu Miralo, Suplement diety wspomagający odporność na stres, 20 kapsułek 20,99 zł Wysoka wrażliwość wiąże się z silnym reagowaniem na bodźce ze świata zewnętrznego, a jak cecha ta wpływa na życie wewnętrzne? Tu dużą rolę odgrywa głębia przetwarzania, to taka próba uchwycenia sensu i znaczenia danego doświadczenia w przeciwieństwie do prostej, codziennej, szybkiej analizy. Głębokość przetwarzania przejawia się w takich cechach jak uważność na innych, sumienność w działaniu, intensywność w przeżywaniu. Wiążą się z nią także żywsze sny, bogatsza wyobraźnia, błyskotliwe poczucie humoru, tendencja do szczegółowego rozważania różnych działań, długiego zastanawiania się nad decyzją, a także świadomość konsekwencji własnych czynów. Niektóre informacje i emocje dłużej “zalegają” w osobie WWO, dzięki czemu następuje efektywniejsza nauka na bazie własnych doświadczeń, które są mówiąc kolokwialnie “mielone”. Ta pozornie spowolniona aktywność przejawiająca się np. w długim podejmowaniu decyzji prowadzi do głębszej analizy i przemyślanych wniosków. Idą za tym również głębokie, prowokujące pytania czy rozważanie wielu aspektów życia. Takie osoby wolniej niż inni przyzwyczajają się do nowych sytuacji, miejsc, towarzystwa ze względu na konieczność przyjrzenia się nim. Monika Baryła-Matejczuk Osoby wysoko wrażliwe dobrze odczytują emocje i reakcje innych osób, rozbudowana empatia pozwala im dostosować się do niesprzyjających warunków. Jednak druga strona medalu jest taka, że koszt psychiczny tego dostosowania jest wysoki Miewam w swoim życiu takie momentu, że “mielę i mielę” w swojej głowie jakąś decyzję – czasem miesiącami, bywa, że latami, a potem nagle jest! Wiem, co mam zrobić, wtedy jestem już na 100% pewna. Tak to się właśnie odbywa, w którymś momencie po prostu się wie. Dzieje się tak także dlatego, że osoby wysoko wrażliwe mają zdolność do zapamiętywania i analizowania dużej ilości szczegółów, poszukiwania zależności, zwracania uwagi na nieoczywiste elementy sytuacji. Innemu nie przyszłoby to w ogóle do głowy, a WWO to dostrzega także dzięki temu, że jest świadoma nie tylko tego, co na zewnątrz, ale także tego, co w środku. WWO mają problemy z kontaktami międzyludzkimi. Refleksyjność sprawia, że duża część towarzyskich spotkań wydaje im się miałka, a small-talk jest jak tortura. Co zrobić, by lepiej zrozumieć i lepiej się czuć w towarzystwie nie WWO? W zależności od badań stwierdza się, że WWO stanowią od 15 do 30 proc. populacji. Siła WWO polega na tym, że to mniejszość. Wyobraźmy sobie sytuację, że wszyscy analizują swoje problemy tak, jak osoby wysoko wrażliwe. To, delikatnie mówiąc, mogłoby znacząco utrudnić funkcjonowanie. Właśnie dlatego świat urządzony jest dla większości – metody wychowawcze, warunki pracy, spotkania towarzyskie są pomyślane z myślą o nie WWO. Osoby wysoko wrażliwe dobrze odczytują emocje i reakcje innych osób, rozbudowana empatia pozwala im dostosować się do niesprzyjających warunków. Jednak druga strona medalu jest taka, że koszt psychiczny tego dostosowania jest wysoki. Będąc osobą wysoko wrażliwą wchłania się nastroje ludzi dookoła. Kluczowe jest poznanie samego siebie i dostosowanie intensywności kontaktów towarzyskich do własnych możliwości. Jeśli nie jest to możliwe zawsze trzeba pamiętać o czasie na regenerację. Monika Baryła-Matejczuk Dzieci wysoko wrażliwe częściej chorują i doznają urazów. U dorosłego człowieka można to przełożyć na nasilony stres czy większe ryzyko wypadku samochodowego. Przestymulowanie bodźcami to ogromny problem osób WWO. Czasem po 15 minutach w centrum handlowym czuję, że zaraz zwariuję. Jak sprawić, by mózg odpoczął? Czas na wyciszenie, zadbanie o siebie, “ugłaskanie” swojego zmęczonego mózgu jest bardzo ważny. Badania pokazują, że niezwykle skuteczna w czasie regeneracji jest uważność, próba skupienia się na sobie, na swoich doznaniach płynących z ciała i z wnętrza. Drugą skuteczną metodą są techniki poznawcze polegające na przekształcaniu myśli zagrażających w bardziej racjonalne stwierdzenia. To takie przejście z emocji na poziom głowy. Istotny jest dobry kontakt ze sobą, z szacunkiem do samego siebie. Gdy moje ciało podpowiada mi, że na coś nie mam ochoty i nie muszę tego robić to po prostu lepiej sobie odpuścić. Czasem zdarzają się wydarzenia, które prawie zawsze wiążą się z przestymulowaniem, wtedy warto zorganizować sobie następny dzień wypoczynku. Co zrobić, gdy czuję, że nadmiar bodźców mnie przytłacza, a nie mogę przerwać tej sytuacji, wyjść (np. jestem w trakcie imprezy firmowej)? Jak pomóc sobie doraźnie? Przed każdym zdarzeniem, które może wiązać się z nadmierną stymulacją, warto się do niego przygotować. Jeśli moim zadaniem jest wygłosić wykład dla 500-osobowej grupy to dobrze jest sprawdzić wcześniej jak wygląda sala, gdzie będą siedzieli ludzie. Najpierw robimy wszystko to, co może sprawić, że będziemy tego stresu jak najmniej doświadczać, a potem robimy wszystko, by zredukować efekty napięcia. W sytuacji, gdy tu i teraz przestymulowanie zaczyna dominować nad ciałem warto uruchomić wewnętrzny dialog. Jestem w sytuacji, w której nie chcę być, ale dam sobie radę, bo spotkanie potrwa jeszcze tylko 15 minut. Potem będę mogła wrócić do domu, zjeść pyszną kolację, zrelaksować się z bliskimi. Ważne, by nauczyć się samego siebie podnosić na duchu, bo najgorsze, co można zrobić to popłynąć z emocjami. Emocje są jak śnieżna kula, szybko rosną, nakręcają się. Wróćmy zatem do poziomu głowy, wykorzystując skłonność do analizy, sprawdzamy na ile zagrożenie jest realne. To brzmi prosto, ale często wymaga długich miesięcy ćwiczeń, które wykorzystują elementy psychoterapii poznawczo-behawioralnej. Co istotne będąc WWO trzeba szczególnie dbać o przyjaźń z samym sobą i nie wyrzucać sobie, że inni tak nie mają, innym jest łatwiej. Często miewam wrażenie, że mogłabym dużo więcej osiągnąć, ale nie jestem doceniana, bo brak mi przebojowości, a udawanie przebojowości to dla mnie ogromny koszt psychiczny. Jak funkcjonować zawodowo w świecie nastawionym na autoreklamę, wyniki, sukces, na bycie głośnym… W pracy zawodowej szczególnie ważna jest znajomość swoich cech i odpowiednie dopasowanie stanowiska pracy. Skoro wiem, że wszystko dokładnie analizuję, to nie mogę pracować na stanowisku, które wymaga szybkich reakcji. Szybko ulegam przestymulowaniu to nie powinnam pracować w dużym “open space” z boksami dla pracowników, gdzie cały czas jest głośno. Empatia świetnie sprawdza się w zawodach wymagających kontaktu z innymi ludźmi, ale są one zazwyczaj obciążone emocjonalnie, dlatego trzeba włożyć sporo pracy w umiejętność kontroli stopnia własnego zaangażowania. Badania prowadzone przez Biankę Acavedo i współpracowników wskazują, że u osób wysoko wrażliwych widoczna jest większa aktywacja rejonów mózgu odpowiedzialnym za świadomość, integrację informacji sensorycznych, refleksyjne myślenie, empatię. Take cechy w wielu zawodach są bardzo przydatne. Wysoka empatia może stać się trudnością, gdy mamy niestabilnych emocjonalnie pracowników, wylewnego, intensywnie reagującego szefa. Wtedy osoba WWO wchłania jak gąbka. Jak gąbka wchłania na szczęście także dobre środowisko pracy – wartościowe, budujące, kreatywne. Wysoka wrażliwość sprzyja kreatywności, tworzeniu nowych rzeczy. WWO lubi mieć zajęty mózg wymyślaniem nowych rozwiązań, a jej zdolność dostrzegania szczegółów i subtelności czynią jej projekty wyjątkowymi, innowacyjnymi. Świat sztuki, barw, dźwięku jest często dobrym kierunkiem zawodowym dla WWO. Będąc osobą wysoko wrażliwą wchłania się nastroje ludzi dookoła Osoby wysoko wrażliwe z powodu niewielkiej odporności na bodźce i wyczulenia na drobiazgi, subtelne sygnały są dużo bardziej narażone na stres. Czy WWO to w pewien sposób czynnik ryzyka zdrowotnego? Są badania pokazujące, że dzieci wysoko wrażliwe częściej chorują i doznają urazów. Ciekawe jednak jest to, że dzieje się tak, gdy wychowują się w niesprzyjającym, trudnym, stresującym środowisku. Gdy uwaga jest odciągnięta na inne aspekty to rośnie ryzyko zrobienia sobie krzywdy. U dorosłego człowieka można to przełożyć na nasilony stres czy większe ryzyko wypadku samochodowego. WWO i niesprzyjające warunki środowiskowe korelują z występowaniem zaburzeń nerwicowych, depresją, chorobami psychosomatycznymi. Wielu autorów badań podkreśla jednak, żeby nie traktować wysokiej wrażliwości, jako zaburzenia. W niesprzyjających warunkach wysoka wrażliwość może przyczynić się do negatywnych objawów fizycznych i psychicznych, ale z drugiej strony osoba wysoko wrażliwa, która wzrasta i funkcjonuje w pozytywnym środowisku jest często zdrowsza i szczęśliwsza niż nie WWO. Czy osoba WWO powinna komunikować otoczeniu, kim jest (praca, znajomi)? Jeśli tak, to w jaki sposób? Czy idąc do pracy opowiadam o swoim temperamencie? Zazwyczaj to wychodzi „w praniu”, jednak, gdy ktoś źle zrozumie moje zachowanie to warto skorygować interpretację. Na przykład: jestem bliska płaczu, a współpracownik mówi, że za bardzo się przejmuję, co zupełnie mija się z prawdą, bo zazwyczaj płacz u WWO jest wynikiem bezradności, bezsilności albo przestymulowania. W takiej sytuacji, gdy już się uspokoimy warto powiedzieć. Wiesz co, ja byłam bliska płaczu, bo czułam się zmęczona, głodna i w takich sytuacjach jest mi bardzo trudno, ale nie ma to wpływu na jakość mojej pracy. W jaki sposób bliska osoba może pomóc członkowi rodziny, partnerowi, który jest WWO? U dzieci wysoko wrażliwych bardzo ważna jest praca nad samooceną i odwoływanie się do własnych sukcesów. Dzieci WWO zazwyczaj są odważne, ale dłużej zajmuje im wejście w daną sytuację. Podobnie jest u dorosłych. Drugi ważny aspekt to unikanie zawstydzania i redukcja wstydu. Czego ty płaczesz? Co ty znowu wymyślasz? Takie słowa są dla WWO bardzo krzywdzące. Kolejna rzecz to mądre motywowanie, bo osoby wysoko wrażliwe źle reagują na nadmierne dociskanie. Niezwykle istotna jest także umiejętność rozmowy o wysokiej wrażliwości i docenianie cech z nią związanych. To pomaga wysoko wrażliwym osobom pogodzić się ze swoją cechą. Uświadamianie sobie, że jestem WWO przebiega czasem jak żałoba, najpierw się neguje – może jednak nie, potem odczuwa się złość – dlaczego ja. Następnie pojawia się etap negocjacji – może wcale tak nie mam, z czasem przychodzi smutek, a na samym końcu jest etap akceptacji. Dopiero wtedy można czerpać przyjemność z wysokiej wrażliwości. W całym tym procesie bardzo ważna jest obecność bliskiej osoby. Monika Baryła-Matejczuk U dzieci wysoko wrażliwych bardzo ważna jest praca nad samooceną i odwoływanie się do własnych sukcesów. Dzieci WWO zazwyczaj są odważne, ale dłużej zajmuje im wejście w daną sytuację. Podobnie jest u dorosłych. Drugi ważny aspekt to unikanie zawstydzania i redukcja wstydu. Czego ty płaczesz? Co ty znowu wymyślasz? Takie słowa są dla WWO bardzo krzywdzące. Kiedy osoba WWO dowiaduje się o swojej cesze może jednocześnie czuć ulgę, bo ktoś wreszcie nazwał to, co jest we mnie, ale z drugiej strony to już na zawsze, jak wyrok. Dlatego w projekcie dotyczącym WWO, który realizujemy zapraszamy sławne osoby, które odnajdują u siebie tę cechę i pięknie o niej mówią. Współpracuje z nami np. Natalia Niemien, która stwierdziła, że wysoka wrażliwość z jednej strony często przeszkadza, ale z drugiej zaprowadziła ją tam, gdzie teraz jest. To są te smaczki wysokiej wrażliwości. Dobrą robotę niosącą informację o wysokiej wrażliwości w świat zrobiła także Alanis Morissette, która udzieliła kilku wywiadów o tym, jak to jest żyć z tą cechą. Jak często osoby wysoko wrażliwe potrzebują pomocy psychoterapeutycznej? Czy taką pomoc WWO powinno traktować jako profilaktykę? Na terapię możemy spojrzeć dwojako. Z jednej strony to może być interwencja, reakcja na trudność, ale z drugiej strony także sposób na rozwój, czy poradzenie sobie z zablokowaniem w rozwoju. Widzę potrzebę mądrej współpracy osoby WWO z psychoterapeutą w sytuacji, w której WWO czuje taką potrzebę, chce sobie pewne tematy uporządkować, nadać znaczenie pewnym przemyśleniom, poukładać życie i wartości. Terapia nie jest jednak dla WWO obowiązkiem. Jest wiele osób wysoko wrażliwych, które mają tak sprzyjające środowisko i rozumieją same siebie, że nie jest im to potrzebne. Dr Elaine Aron podkreśla, że to nie jest psychoterapia wysoko wrażliwych, bo nie ma ona na celu modyfikacji tej cechy, bo WWO to nie jest defekt. To psychoterapia i wysoka wrażliwość, czyli nauka życia z niesamowitą, unikalną cechą. Widzę sens profilaktyki w tym obszarze, czyli włączania treści związanych z tym, jak różne cechy temperamentu mamy w treści zajęć szkół, przedszkoli. Samo informowanie pełni już ważną rolę w projektowaniu warunków rozwoju sprzyjających wszystkim dzieciom. Jak jest z wiedzą polskich psychoterapeutów o WWO? Mam wrażenie, że to ciągle nowinka i niewielu terapeutów wie, jak pracować z wysoko wrażliwymi. To prawda, w Polsce to ciągle nowinka. Ja obawiam się, by praca z wysoką wrażliwością nie poszła w stronę, w jaką jakiś czas temu poszła psychologia pozytywna, w stronę “coachowania”. Bardzo dużo osób zaczęło się wtedy w popularnonaukowy, mało profesjonalny sposób tym zajmować nazywając siebie “coachami”. Nie chodzi tu o profesjonalnie rozumiany coaching, a próbę powierzchownego rozwiązywania spraw, którym należy się uwaga zorientowana na człowieka. Bierzesz udział w dużym projekcie związanym z wysoką wrażliwością. Na czym on polega? Ważną częścią naszego projektu jest popularyzowanie wiedzy o wysokiej wrażliwości. To właśnie dlatego tworzymy podcasty z ambasadorami wysokiej wrażliwości ze wspomnianą Natalią Niemen czy z Mietkiem Szcześniakiem. Niebawem dołączy do nas kolejny, popularny, wysoko wrażliwy piosenkarz. Jesteśmy częścią międzynarodowego projektu, którego celem jest stworzenie kompleksowego modelu wsparcia wysoko wrażliwych dzieci w ich najbliższym środowisku. Projekt nosi tytuł „E-MOTION. Potential of highlysensitivity” i są w nim narzędzia do identyfikacji wysokiej wrażliwości, z którego będą mogli skorzystać zarówno rodzice jak i nauczyciele, materiały edukacyjne rozwijające dzieci WWO. Opracowujemy, testujemy i wdrażamy platformę, która korzystając z dobrodziejstw e-learningu pozwala wzbogacić swoją wiedzę o konkretne rozwiązania. Znajdą się tam między innymi scenariusze pracy na lekcjach, warsztaty dla rodziców i nauczycieli, będą materiały video, podcasty i dużo rozmów z osobami wysoko wrażliwymi. Mam ogromną nadzieję, że kiedyś powstanie również taka platforma dla dorosłych. Znam swoją wysoką wrażliwość, ale czasem brakuje mi konkretnych podpowiedzi i rozwiązań, które mogłabym zastosować w życiu. Mamy taki pomysł, by wspomóc osoby dorosłe przede wszystkim na ich drodze zawodowej. Wysoka wrażliwość łączy się często z uzdolnieniami, talentem, dlatego warto rozeznać własny potencjał. Ten projekt jest w fazie planowania – trzymaj kciuki! Zobacz także Twoje dziecko jest nadwrażliwe, możesz opisać je jako nieśmiałe albo emocjonalne lub lękowe? A być może najlepiej opisuje je psycholog Elaine Aron? „Osoby wysoko wrażliwe wszystko przetwarzają głębiej. Szukają relacji pomiędzy wszystkim, co postrzegają, przeszłymi doświadczeniami lub analogicznymi obiektami. Robią to niezależnie od tego, czy zdają sobie z tego sprawę, czy nie.” Naukowcy przez długi czas zastanawiali się, czy to, że niektóre osoby są bardziej wrażliwe niż inne wiąże się z genami czy ze środowiskiem. Wygląda, że najnowsze badanie przeprowadzone w Queen Mary University of London i Kings College London pozwala odpowiedzieć na to pytanie. Michael Pluess, profesor psychologii rozwoju na Queen Mary University of London i kierownik badania, powiedział: „Wrażliwość, jako podstawowa ludzka cecha jest czymś, co łączy nas wszystkich. Ale różnimy się tym, jak wpływają na nas nasze doświadczenia. Naukowcy zawsze uważali, że istnieje genetyczna podstawa wrażliwości, ale po raz pierwszy byliśmy w stanie oszacować, w jakim stopniu jest ona przekazywana genetycznie”. Przebadano 2800 siedemnastoletnich bliźniąt (w tym około 1000 jednojajowych), aby zobaczyć, jak silnie wpłynęły na nie pozytywne lub negatywne doświadczenia. Celem było sprawdzenie, jak wiele różnic we wrażliwości można wyjaśnić czynnikami genetycznymi, a ile związanych jest ze środowiskiem lub wychowaniem. Z badań jasno wynika, że w 47 procentach nasz stopień wrażliwości jest uwarunkowany genetycznie, a 53 procent mają na niego wpływ czynniki środowiskowe. Dr Elham Assary, współbadacz powiedział: „Jeśli dziecko jest bardziej wrażliwe na negatywne doświadczenia, może się zdarzyć, że łatwiej będzie się stresować i odczuwać lęk w trudnych sytuacjach. Z drugiej strony, jeśli dziecko jest bardziej wrażliwe na pozytywne doświadczenia, może być tak, że będzie czerpać większe korzyści z interwencji psychologicznych w szkole”. Profesor Pluess uważa, że odkrycia mogą pomóc nam w zrozumieniu i radzeniu sobie z wrażliwością w nas samych i innych. „Ponieważ teraz wiemy, że wrażliwość wynika zarówno z biologii, jak i środowiska, ważne jest, aby ludzie uznawali ją za ważną część tego, kim są i uważali ją za siłę, nie tylko jako słabość”. Co to jest wrażliwość emocjonalna? Wrażliwość emocjonalna oznacza łatwość lub trudność, z jaką twoje dziecko reaguje emocjonalnie na różne sytuacje. Stopień wrażliwości emocjonalnej jest nieodłączną częścią jego temperamentu. Niektóre dzieci są bardzo wyczulone na własne uczucia i bardzo głęboko odczuwają różne rzeczy. Ale są też dzieci, które bardzo silnie dostrajają się do emocji otoczenia. Wszystkie są pełne empatii i troski. Często zadają wnikliwe pytania i mają analityczny oraz kreatywny umysł. Jednocześnie świat „czują” o wiele mocniej. Bardzo wrażliwe dzieciwykrywają subtelne zapachy, zauważają mnóstwo szczegółów, niektóre potrawy wydają się im zbyt aromatyczne, a ubrania zbyt szorstkie. Nawet kiedy są szczęśliwe, mogą nie chcieć brać udziału w zajęciach grupowych, odmawiać wyjazdu na kolonie i występów w szkole. Często przejmują emocje ludzi wokół nich i szybko mogą czuć się przemęczone ilością bodźców, na które ich koledzy nie zwróciliby uwagi. Dlatego też są podatne na nagłe napady złości lub załamania emocjonalne. Najczęściej w takich sytuacjach dostają etykietę „nieśmiałych”, „dziwnych”, „przewrażliwionych” lub „nieelastycznych”. Co musisz wiedzieć o wysoko wrażliwych dzieciach? Psychoterapeutka i badaczka wysokiej wrażliwości Elaine Aron sugeruje, że osoby wysoko wrażliwe mają 4 współwystępujące cechy: głębokie przetwarzanie, łatwość ulegania przestymulowaniu, reaktywność emocjonalną połączoną z dużą empatią, wyczulenie na subtelne bodźce. Jak manifestuje się głębokie przetwarzanie u dziecka? Często o takich dzieciach myślimy jako o refleksyjnych, analitycznych, nad wiek rozwiniętych. To one zadają głębokie pytania, używają bogatego słownictwa, dzielą się zaskakującymi spostrzeżeniami, a ich poczucie humoru jest błyskotliwe. Jednocześnie podejmowanie decyzji sprawia im trudność, bo rozważają zbyt wiele możliwości. Również wchodzenie w nowe sytuacje i poznawanie osób często wywołują w nich dyskomfort, ponieważ potrzebują czasu, żeby się przyjrzeć i ocenić, czy są gotowe na nowe relacje. Łatwość ulegania przestymulowaniu związana jest z tym, że twoje dziecko dużo silniej doświadcza bodźców zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. A ponieważ dzieci są na etapie intensywnej obserwacji, przetwarzania informacji i nauki, to nawet te mniej wrażliwe czasem bywają zmęczone i zestresowane. U dzieci wysoko wrażliwych przebodźcowanie następuje szybciej, bo dużo głębiej i szczerzej analizują każdą sytuację. W efekcie dochodzi do załamań emocjonalnych, które manifestują się w różny sposób: bezsennością, płaczem, nadmiernym pobudzeniem, wycofaniem. W 2012 roku psycholog i terapeutka systemowa Friederike Gerstenberg przeprowadziła badanie, w którym porównała reakcje osób wrażliwych i niewrażliwych podczas wykonywania trudnego zadania percepcyjnego. I chociaż osoby wrażliwe wykonały pracę dokładnie i szybciej, to po zakończeniu były nieporównanie bardziej zestresowane niż reszta uczestników. źródło Kolejną cechą, którą możesz zaobserwować jest reaktywność emocjonalna połączona z dużą empatią. Takie dzieci chciałyby przytulić cały świat. Rozpaczają nad cierpieniem zwierząt, przeżywają, kiedy widzą, że coś nam dolega, potrafią nagle wybuchnąć płaczem, dbają o uczucia innych ludzi, przeżywają swoje błędy i oceniają się krytycznie. Z badań wiemy, że silnie reagują zarówno na pozytywne, jak i negatywne doświadczenia. Jest to związane nie tylko z głębokim przetwarzaniem, ale również z ich wyczuleniem na subtelne bodźce. Wrażliwe dziecko zauważa nawet drobne zmiany w otoczeniu, wyczulone jest też na ton głosu, gestykulację. Jako pierwsze poczuje „dziwne zapachy”, usłyszy najcichsze dźwięki. Wyprawa do kina może je przerażać ze względu na głośność i dużą liczbę osób, czasem nawet dźwięk wodospadu może powodować u niego niepokój. Jak możesz pomóc wysoko wrażliwemu dziecku? W 1995 roku profesor pediatrii i psychiatrii W. Thomas Boyce i jego współpracownicy przeprowadzili badanie, które pokazało, że dzieci wysoko wrażliwe, jeśli są wychowywane w stresującym środowisku, dużo częściej chorują i doznają urazów. Natomiast jeśli środowisko domowe jest stabilne i przewidywalne, doznają urazów rzadziej niż ich rówieśnicy. Boyce wysoko reaktywne dzieci nazywa orchideami, które potrzebują dbałości, by móc pięknie rozkwitnąć, dzieci niereaktywne nazywa mleczami, które potrafią się cudownie rozwijać w każdych warunkach i radzić sobie ze wszystkimi niedogodnościami. Profesor Boyce sugeruje, że od naszej postawy zależy, czy wrażliwość dziecka stanie się problemem czy potencjałem, który można wykorzystać, żeby rozkwitł. Pierwsze, co możemy zrobić to zaakceptować temperament dziecka. Pamiętać też, że ono szczególnie potrzebuje rutyny i przewidywalności oraz poczucia, że jest kochane bezwarunkowo. Jest jeszcze jedna ważna rzecz, o której mówi lekarz: „Myślę, że jest to prawdopodobnie najtrudniejsze zadanie rodzicielskie w wychowywaniu dziecka-orchidei. Rodzice muszą balansować na bardzo cienkiej linii, z jednej strony nie doprowadzając do sytuacji, które naprawdę przytłaczają dziecko i wywołują w nim wielki lęk, a z drugiej strony nie chroniąc ich całkowicie przed doświadczeniami, które nauczą je opanować tego rodzaju przerażające sytuacje”. Czyli co konkretnie możesz zrobić, żeby wesprzeć swoje wysoko wrażliwe dziecko? Zrozum, że wrażliwość emocjonalna jest częścią wrodzonego temperamentu twoich dzieci. Unikaj negatywnych etykiet. Nie mów dziecku, że jest beksą, histerykiem, samolubem, egoistą itd. Zamiast tego pozytywnych słów, takich jak „bardziej wrażliwy”, „czuły”, „empatyczny”. Zacznij myśleć o wrażliwości swojego dziecka jak o szczególnym darze, możliwości, potencjale. Staraj się zrozumieć intensywne reakcje i zachowania, które mogą wydawać ci się trudne. Nie zawstydzaj dziecka za to, kim jest. Naucz dziecko i siebie nazywania emocji tak, żeby potrafiło opowiadać i odpowiednio wyrażać swoje uczucia. Codzienne sytuacje, oglądanie filmu, wspólne czytanie książki lub spacer mogą być świetną okazją do dzielenia się swoimi uczuciami i pomaganiu dziecku w rozpoznawaniu własnych uczuć i reakcji. Przypatrz się sobie i sprawdź, w jaki sposób możesz dopasować się do potrzeb swojego dziecka i opracuj strategie, które pomogą wam we wzajemnym zrozumieniu. Jeśli masz więcej niż jedno dziecko, nie porównuj. Sprawdź również potrzeby każdego z nich. Może być tak, że np. twoje żarty dla jednego z nich będą świetną zabawą, a dla wysoko reaktywnego czymś, co sprawi mu przykrość. Wrażliwe dzieci potrzebują dużej zachęty. Doceniaj starania, nawet jeśli nie od razu kończą się sukcesem. Tylko upewnij się, że to zasłużona pochwała. Dzieci chwalone bez względu na to, co robią, często mają niższą samoocenę niż te, które są chwalone za konkretne działania. Upewnij dziecko, że wszystkie emocje są w porządku. Nie ma dobrych i złych. Każda z nich jest po prostu informacją. Złość pokazuje, że jakieś nasze granice zostały przekroczone, lęk podpowiada, że może nie czujemy się dostatecznie silni, odważni, itd. Kiedy dziecko nauczy się rozpoznawać i nazywać emocje, można mu będzie podsuwać odpowiednie narzędzia, które pozwolą przekształcać je na konstruktywne zachowania. Uszanuj potrzebę wyciszenia. Jak wiesz dzieci wysoko reaktywne dużo szybciej reagują i się wzbudzają oraz wypalają emocjonalnie. Dlatego jeśli widzisz, ze potrzebują odpoczynku, pobycia samotnie – pozwól na to. Pozwól dziecku mówić nie. Zobacz jak często my dorośli dajemy sobie prawo do mówienia „nie” i jak rzadko udzielamy go dzieciom. Oczywiście są sytuacje, gdzie bez wątpienia powinniśmy mieć decydujący głos, jednak jeśli dziecko mówi, że nie chce pójść na urodziny do kolegi, nie podziela naszego entuzjazmu, żeby wyjechać na obóz czy wystąpić w przedstawieniu, to po prostu uznaj jego potrzebę. Bądź cierpliwa/y. Pamiętaj, że twoje dziecko wnikliwie przetwarza informacje, dlatego potrzebuje więcej czasu, żeby odnieść się do propozycji czy sytuacji. Głęboko się nad nimi zastanawiając, analizując problem pod wieloma różnymi kątami i łącząc je z większym obrazem. Nie zapominaj mówić dziecku, że „świat potrzebuje wyjątkowych ludzi, takich jak ty”. Przecież zapewne nie masz wątpliwości, że empatia, słuchanie i zrozumienie to wspaniałe cechy, a wrażliwe dzieci mogą być również wyjątkowo analityczne i kreatywne. Dlatego upewnij dziecko, że chociaż jego temperament może dla niego być wyzwaniem, to jego wrażliwość jest prawdziwym darem. Ostatnio pobierane Znajdź dla siebie "(...) Termin wysoko wrażliwe dziecko został stworzony przez Elaine Aron, psychoterapeutkę, i jest szczegółowo opisany w jej książce „Wysoko wrażliwe dziecko”. Według autorki od piętnastu do dwudziestu procent dzieci stanowią dzieci wysoko wrażliwe. Urodziły się one ze specyficznym typem układu nerwowego – bardzo czułym i szybko reagującym. To niesie za sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje. Dzieci te wykazują szereg korzystnych adaptacyjnie cech – często odznaczają się kreatywnością, intuicją, mądrością i umiejętnością współodczuwania, ale jednocześnie niezwykle łatwo je przestymulować, przytłoczyć nadmiarem bodźców, mniej lub bardziej nagłymi zmianami, krytyką bądź problemami innych ludzi. (...)" Dziecko wysoko wrażliwe to wyzwanie współczesnej edukacji i współczesnego rodzicielstwa. Naukowe badania pozwalają nam rozumieć więcej i wiedzieć więcej, dzięki czemu to, co przyjmowane było na karb “przesady”, “marudzenia” czy “błędów wychowawczych”, dziś ma swoje biologiczne uzasadnienie i powinno stanowić podstawę do wyboru oddziaływań wychowawczych, jakie kierujemy do naszego dziecka. Dziecko wysoko wrażliwe a świadomość społeczna Wysoko wrażliwe dziecko stanowi fakt. Tak samo jak społeczeństwo potrzebowało czasu, aby zrozumieć, że dysleksja to nie lenistwo, że zaburzenia integracji sensorycznej to nie marudność, tak samo świat – polski parenting i polska pedagogika – potrzebują czasu i bodźca, by zrozumieć, że wysoko wrażliwe dziecko funkcjonuje inaczej. Wymaga od nas dostosowanego działania, by rozwinąć swój potencjał. Boli mnie i porusza, że wysoka wrażliwość bywa tak bardzo niezrozumiana i definiowana jako błąd wychowawczy rodziców lub manipulacja ze strony dziecka. Często dzieciom wysoko wrażliwym przypisuje się skłonności do przesady i dramatyzowania. Często ich płacz, poruszenie i milionowe pytanie pełne niepokoju bywa zignorowane. A to jest fatalny błąd w postępowaniu i zagrożenie dla wysoko wrażliwych dzieci. Co więcej, coraz więcej badań skłania ku ku tezie, że wysoka wrażliwość może być dziedziczona. Co to implikuje? Za kurtyną mamy rodzica, który doświadcza tych samych trudności. Jego wysoka wrażliwość może być wsparciem, ale jego tendencja do przestymulowania czy np. rozdrażnienia – już nie. Dziecko wysoko wrażliwe – cechy E. Aron opisuje cztery główne grupy cech, które wskazują na wysoką wrażliwość dziecka. Określa je akronim DOES. Cechy dziecka wysoko wrażliwego: D (depth of processing) – głębokie przetwarzanie Głębokie przetwarzanie jest niemalże kwintesencją i punktem wyjścia w rozumieniu osób wysoko wrażliwych. Badanie prowadzone przez J. Jagiellowicz pokazały, że wysoka wrażliwość przełamuje bariery wychowania kulturowego. Badanie E. Aron i B. Acevedo udowodniło, że wysoka wrażliwość nie tylko jest częściowo dziedziczona, ale także znajduje swoje odzwierciedlenie w pracy mózgu, co widoczne jest w aktywności mózgu w badaniach fMRI. Co pokazują te badania: Fakty: osoby wysoko wrażliwe w badaniach pokazują większą aktywność mózgu (większy przepływ krwi) w strukturach odpowiedzialnych za empatyzowanie, głębokie przetwarzanie, planowanie działania reakcje są silniejsze zarówno w sytuacjach związanych pozytywnych jak i trudnych emocji (radości, smutku) mechanizmy pamięciowe osób wysoko wrażliwych prezentują tendencję do silniejszego zapamiętywania – mniej bodźców jest ignorowanych, więcej zapamiętywanych i przetwarzanych połączenia mózgowe odpowiedzialne za regulację emocji i bodźców są słabsze, co przekłada się na doświadczanie przestymulowania, przebodźcowania większa aktywność części mózgu zwanej wyspą, która odpowiada za świadome przetwarzanie Przykłady: dziecko na podstawie wskaźnika z przeszłości wyciąga wnioski o teraźniejszości z trudem podejmuje decyzje (rozważa wiele opcji) zadaje pytania wskazujące na głębokie rozważanie tematu posługuje się bogatym słownictwem, zapamiętuje nowe słowa pozwalające opisać mu rzeczywistość analizuje, przetwarza w sposób bardziej złożony mniej ufnie podchodzi do nowych sytuacji, najpierw rozważa je z kilku perspektyw Głębokie przetwarzanie różni się od postawy lękowej. Czym? Wyjaśnia to wystąpienie. Jego pierwsza trasmisja odbędzie się o godzinie 18:00 – dołącz do wydarzenia TUTAJ. O (overstimulation) – łatwość ulegania przestymulowaniu Badania (np. Gerstenberg, 2012) pokazują, że osoby wysoko wrażliwe są zdecydowanie bardziej wyczulone na bodźce płynące z otoczenia. Przekłada się to na szybsze i lepsze wykonanie wybranych zadań, ale także – wyższy poziom stresu! To sprawia, że w pewnym momencie doświadczają przeładowania. Przybiera ono obraz wycofania się, złości, zmęczenia lub frustracjia. Jak przejawia się u dziecka? intensywne przetwarzanie, wrażliwość na nowość powoduje zmęczenie psychiczne i fizyczne przestymulowanie przekłada się to na szybsze zmęczenie, nadmierne pobudzenie lub zestresowanie trudności w zasypianiu, labilność, potrzeba rozładowania emocji, nocne spacery po intensywnym dniu\ frustracje sensoryczne: za zimno, za gorąco, drapiące ubranie, ziarenko piasku w bucie wrażliwość na bodźce społeczne, np. stres przed publicznym wystąpieniem unikanie gier zespołowych unikanie głośnych przyjęć, dużej ilości ludzi. Czy te symptomy przypominają Ci zaburzenia integracji sensorycznej? Jednak – granica między nimi jest znacząca. Jak to różnicować? Opowiadam podczas wystąpienia, którego premiara nastąpi 2022 r. – dołącz do niego TUTAJ. Przykłady: E (emotional reactivity) – reaktywność emocjonalna Przeprowadzone badania wykazują, że silniejsza reakcja w mózgu osób badanych, określanych jako wysoko wrażliwe, pojawia się nie tylko na etapie wstępnego opracowania bodźca, ale także w momencie jego przetwarzania. Jakie reakcje wskazują na zwiększoną reaktywność emocjonalną? Przykłady: silne reakcje na błąd “czytanie w myślach” – wrażliwość na sygnały wysyłane przez inne osoby szybkie wzruszenia wysoki poziom emapatii i współczucia. S (subtle stimuli) – wyczulenie na subtelne bodźce Reaktywność osób wysoko wrażliwych przekłada się nie tylko na ich odpowiedź na bodźce wychwytywane naturalnie przez wszystkich, ale także na zwiększoną czujność w wychwytywaniu subtelnych bodźców z otoczenia. Dziecko wysoko wrażliwe reaguje na drobne sygnały. Przykłady: zauważanie drobnych zmian: w otoczeniu, w wyglądzie osób z otoczenia dziecka dostrzeganie subtelnych sygnałów świadczących o emocjach – mimiki, gestów, sygnałów emocji wrażliwość na dźwięki z otoczenia nadwrażliwość na światło wrażliwość na wybrane struktury wrażliwość zapachowa dostrzeganie podobieństw pomijanych przez osoby o innej wrażliwości. Dziecko wysoko wrażliwe – test i kwestionariusz Najbardziej zaangażowana badaczka w losy wiedzy na temat osób wysoko wrażliwych stworzyła kwestionariusz, który pomaga rodzicom w ocenie, czy ich dziecko jest wysoko wrażliwe. Autorem tych wskaźników jest E. Aron i zgodnie z jej instruktażem – więcej niż 13 twierdzących odpowiedzi lub przynajmniej dwie, stanowiące dominujące cechy, stanowią o wysokiej wrażliwości dziecka. Jednak – jak podkreśla sama badaczka – kwestionariusz nie dostarcza odpowiedzi definitywnych. Jakie pytania zawiera test? Czy Twoje dziecko: łatwo się zaskakuje, przestrasza; skarży się na strukturę ubrań: szorstki materiał, szwy w skarpetkach lub metki na skórze woli to, co znane; zwykle nie lubi wielkich niespodzianek uczy się lepiej od delikatnej korekty niż z mocnej kary wydaje się czytać w moich myślach używa poważnych słów na swój wiek zauważa najmniejszy nietypowy zapach ma inteligentne poczucie humoru wydaje się bardzo intuicyjny trudno zasnąć mu po ekscytującym dniu nie radzi sobie dobrze z dużymi zmianami chce zmienić ubranie, jeśli jest mokre lub zapiaszczone zadaje mnóstwo pytań jest perfekcjonistą zauważa cierpienie innych preferuje cichą zabawę zadaje głębokie, prowokujące do myślenia pytania jest bardzo wrażliwy na ból przeszkadzają hałaśliwe miejsca zauważa subtelności (coś, co zostało poruszone, zmiana wyglądu osoby itp.) zastanawia się, czy jest bezpiecznie, zanim wspina się wysoko działa najlepiej, gdy nie ma obcych czuje rzeczy głęboko. Wysoko wrażliwe dziecko – szanse i zagrożenia Bycie wysoko wrażliwym wiąże się z balansowaniem po osi szans i zagrożeń: Szanse: jest sprytnym, czujnym obserwatorem szybko się uczy jest kreatywne nawiązuje głębokie więzi jest wrażliwe na sugestie innych, współpracujące jest empatyczne doskonale rozumie innych i wie co powiedzieć jest wrażliwe na piękno przeczuwa, wspiera się intuicją. Zagrożenia: doświadcza przestymulowania i przemęczenia twój smutek, złość i inne trudne emocje niemalże współodczuwa – to bywa trudne szczególnie dla małego dziecka bywa nieufne, potrzebuje czasu na obserwacje ma trudności w podejmowaniu decyzji: rozważa wiele opcji i możliwości jest bardzo wrażliwe na sygnały społeczne: spojrzenia, ocenę, krytykę werbalną i niewerbalną przeżywa, przetwarza, rzadko coś ignoruje współczuje – cierpi, gdy inni cierpią dzieci wysoko wrażliwe częściej cierpią na problemy behawioralne, na przykład na lęki i depresję, doświadczają nadmiernej płaczliwości, objawów fizyczne niewyjaśnione medycznie, a także problemów ze snem, jedzeniem i piciem, w porównaniu do ich mniej wrażliwych rówieśników (Boterberg, 2016) Jak wspierać dziecko wysoko wrażliwe? Zaakceptuj fakt To cenne, żeby przyjąć istnienie tego sposobu funkcjonowania za fakt. Dzieci wysoko wrażliwe są i potrzebują nas, a w zależności od bodźców, które je otaczają – liczebności grupy, charakteru grupy i innych – ich wysoka wrażliwość może się różnie objawiać. Dziecko woli siedzieć z tyłu? Nie chce odpowiadać na forum? Nie chce grać w gry zespołowe? Rozwleka wypowiedzi i nie może zebrać wszystkich myśli? Irytuje się i płacze? Obraz różni się, bo środowisko i bodźce różnią się. Zrozum znaczenie Wysoka wrażliwość to szansa i potencjał, który dziecko może wykorzystać. Jednak przy negatywnym wpływie osób z najbliższego otoczenia, ta szansa może stać się klątwą. Wrażliwość na ocenę innych, krzyk, wielokrotne powracanie do przykrych wrażeń – to wszystko po latach może owocować trudnościami, które przyszły wysoko wrażliwy dorosły pokonywać będzie z terapeutą. Potwierdzaj swoją akceptację Dzieci wysoko wrażliwe po długim czasie przeżywają jeszcze, gdy ktoś podniósł na nie głos, skrytykował, zirytował się na nie. Takie dzieci wymagają wielokrotnych zapewnień drugiej osoby o jej pozytywnych emocjach i pozytywnym nastawieniu. Jeśli więc między Wami doszło do wymiany słów, które naruszyły dziecięcą pewność siebie, zadbaj o to, by zniwelować ich efekt. Daj czas Ta pogłębiona analiza wymaga czasu na obserwację i czasu na odpoczynek przemęczonego układu nerwowego. Daj dziecku czas na zbadanie otoczenia, nie wywieraj presji, pozwól zrozumieć jak działa dana grupa i czego się po niej spodziewać. Pozwól decydować – “Nie masz ochoty wziąć udziału? Jasne, będzie nam miło, jeśli po prostu siądziesz z nami i posłuchasz”. Nie okazuj zniecierpliwienia i niezadowolenia, bo dla wysoko wrażliwego dziecka to naprawdę wielka kara. Bądź delikatny Wysoko wrażliwe dzieci czynią zdecydowanie lepsze postępy i weryfikują swoje zachowanie, gdy są delikatnie pouczone. Ostra krytyka, zawstydzanie, surowa konsekwencja nie sprzyjają żadnemu dziecku, a dziecko wysoko wrażliwe potrafią dogłębnie skrzywdzić. Komunikuj bez oceniania – zarówno pochwały jak i kary nie są tym, czego Wam trzeba. Przeczytasz o tym TUTAJ. Dostrzegaj Wysoko wrażliwe dzieci niekoniecznie chętnie dzielą się odpowiedzią na forum. To nie oznacza, że nie mają nic do powiedzenia. Warto dostarczyć możliwości podzielenia się swoimi myślami w sytuacji innej niż na forum, warto proponować pracę w małych zespołach – bezpiecznych dla dziecka. Korzystaj z przyjaźni Wysoko wrażliwe dzieci często nawiązują głębokie przyjaźnie. To wiąże się z kryzysami, ponieważ już na etapie przedszkolnym takie dzieci może smucić do łez na przykład fakt, że koleżanka nie poświęciła im dostatecznie dużo uwagi. Jednak – to właśnie ta przyjaciółka może być pomostem do innych relacji. Jeśli dziecko otworzyło się na tę relację możesz powiększać grupę znajomych zapraszając do zespołu kolejne dziecko. Ograniczaj dystraktory i stresory Muzyka w tle, duża grupa, pośpiech i napięty grafik, kłótnie, które słyszy dziecko, podniesiony głos – to wszystko stanowi dla dziecka ciężar i przeszkodę, które przełożą się na funkcjonowanie dziecka. Dlatego planuj dzień i wizualizuj to dziecku! Możesz wykorzystać kilkadziesiąt kolorowych ilustracji, które zawarte są w publikacji TUTAJ. Wyciszaj w zabawie Zabawa to język, którym porozumiewają się wszystkie dzieci. Zabawa może pobudzać, ale również może wyciszać. Może korzystać z cyfrowych technologii, a może wykorzystywać proste przedmioty, co dodatkowo rozwinie kreatywność dziecka. Niezwykle wspierający jest ten zestaw zabaw – zarówno w domu, jak i w przedszkolu: ZAJRZYJ TUTAJ. DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ – webinar Zapraszam Cię serdecznie do udziału w webinarze, podczas którego odpowiem na wszystkie nurtujące pytania. Po wykupieniu dostępu otrzymujesz miesięczny dostęp – oglądasz wydarzenie wtedy, kiedy chcesz! ZOBACZ TUTAJ. Działaj profilaktycznie Brak pewności siebie, a także brak zrozumienia dla własnej wrażliwości i towarzyszące poczucie wstydu to przeszkody jakie bardzo często napotykają dzieci wysoko wrażliwe. Przeciwdziałaj – wspieraj rozwój pewności siebie, wspieraj wrażliwość, ucz jak rozumieć własne emocje. To wszystko będzie bardzo pomoce! Wsparciem będzie ta przestrzeń, którą tworzę na Instagramie TUTAJ, a także audiolektura tych podcastów TUTAJ. Źródła: Aron E., The Highly Sensitive Child, 2002 Acevedo, B. P., Aron, E. N., Aron, A., Sangster, M. D., Collins, N., Brown, L. L., The highly sensitive brain: an fMRI study of sensory processing sensitivity and response to others’ emotions. “Brain and behavior”, 2014 Boterberg, S., & Warreyn, P., Making sense of it all: The impact of sensory processing sensitivity on daily functioning of children, 2016 Lionetti, F., Aron, A., Aron, E. N., Burns, G. L., Jagiellowicz, & Pluess, M, Dandelions, tulips and orchids: evidence for the existence of low-sensitive, medium-sensitive and high-sensitive individuals, 2018 Slagt, M., et al., Sensory Processing Sensitivity as a Marker of Differential Susceptibility to Parenting. Developmental Psychology, 2018 Pani MoniaMonika Sobkowiak - jestem nauczycielką, neurologopedą, autorką gier i książek dla dzieci, rodziców i nauczycieli. Od lat pracuję z dziećmi i dzielę się wiedzą oraz doświadczeniem z rodzicami i nauczycielami. A dziś – mam przyjemność gościć tutaj Ciebie!